Op zoek naar de culinaire hotspots

Aan de rechterzijde het IJsselmeer, links een dijk met vele schapen. Voor me een eindeloze weg. De Afsluitdijk is voor mij de mooiste manier om Friesland binnen te rijden. Vandaar is nog maar een klein stukje naar Harlingen, mijn beginpunt van de food tour.

De haven van Harlingen, Friesland

Restaurant ’t Havenmantsje in Harlingen, Friesland.

De ontdekking van het zeebanaantje

Aan de haven vanwaar zeilschepen vertrekken voor tochten op de Waddenzee ligt het prachtige pand van restaurant ‘t Havenmantsje. Ooit was dit het gerechtsgebouw, het belastingkantoor, het douanekantoor en de plek waar de KLPD zat, maar sinds 2012 kan hier gegeten worden. Op de eerste verdieping is onder meer de kookstudio waar chef-kok Marco Poldervaart workshops koken geeft, vaak met producten die zo van het wad komen als zeekraal, kokkels, Japanse oesters, lamsoor en zeebanaantjes. Die laatste zijn nieuw voor mij. Het blijken heerlijk knapperige plantjes te zijn, licht ziltig, zelfs zonder te koken een heerlijke snack. Liever een dessert? Met puur Friese ingrediënten draait Marco razendsnel ijs van Fryske Dumkes en bakt hij in een royale hoeveelheid roomboter wentelteefjes van suikerbrood. Hier kom ik graag nog eens terug voor een echt diner. Zo’n avondje begint overigens altijd met vier amuses van groente. Dat spreekt mij als vegetariër erg aan.

Restaurant ’t Havenmantsje in Harlingen, Friesland. Zo van het wad op je bord.

Restaurant ’t Havenmantsje in Harlingen, Friesland. Hier de zeebanaatjes.

Restaurant ’t Havenmantsje in Harlingen, Friesland. Hier de kokkels.

Food tour Friesland: suikerbrood en Fryske Dumkes

Alles over piepers

Teun en Froukje van VOF Akkerbouw de Jong ontvangen geregeld geïnteresseerden, bijvoorbeeld tijdens de Open Dagen van de Akkerbouw. Hun boerderij aan de Oudebildtdijk 487 in St Annaparochie is omgeven door akkers met onder meer uien, tarwe, gerst en suikerbiet. Maar het belangrijkste product is aardappels. Niet om te eten maar ze vermeerderen pootaardappelen die naar collega-boeren over de hele wereld gaan die er uiteindelijk consumptieaardappelen van laten groeien. Okay, ze kweken wel wat aardappelen om te eten, onder meer bijzondere paarse voor een plaatselijk restaurant en de hotelschool in Leeuwarden. Paarse patat, wordt dat de nieuwe trend?

Een ander project is Poetic Potatoes, een samenwerking met Malta. De Friese pootaardappelen gaan elk jaar in november naar Malta om in het voorjaar als Nieuwe Aardappel terug te komen. Leeuwarden en Valletta zijn beide culturele hoofdstad in 2018 en omdat te vieren zijn de Maltezer aardappelen in de supermarkt verkrijgbaar in een bijzonder jutezakje met daaraan een gedicht. Een bezoekje aan een aardappelboer is ook goed voor wat bijzondere weetjes. Wist je bijvoorbeeld dat er afbreekbare golfballen worden gemaakt van aardappelzetmeel? En dat er sinds kort ook Pieper Bier bestaat?

Food tour Friesland: het poetic potatoes project i.s.m. Malta

Food tour Friesland: pootaardappelen van De Jong

Tapas met geitenkaas

Drie schapen met kunstig gedraaide horens vormen het ontvangst comité bij de Molkerei. Maar het draait hier niet om schapenkaas maar om geitenkaas. Zodra ik het etiket op het potje zie, herinner ik me weer dat ik die potjes vroeger altijd bij een vriendin kocht in de culinaire winkel What’s Cooking in Amsterdam. Toen ze stopte, was ik helaas mijn kaasleverancier kwijt. Nu zie ik waar het geproduceerd wordt. Het blijkt behoorlijk arbeidsintensief maar dat komt de smaak en structuur van de kaas ten goede. De Molkerei ontwikkelde door de jaren heen ook verschillende tapas met geitenkaas zoals gevulde pepertjes, abrikozen, olijven en dadels. Erg lekker.

Food tour Friesland: tapas met geitenkaas bij de Molkerei

Food tour Friesland: geitenkaas en tapas van de Molkerei

Verse tomatensoep

Het is zo jammer dat deze food tour maar een dag duurt, graag had ik tijd gehad om met een praam de Friese wateren op te gaan intussen genietend van een lunch. Die vaartocht blijft op mijn verlanglijstje staan, de lunch bij restaurant het Graauwe Paard in Oude Bildtzijl (veel nieuwe plaatsnamen geleerd tijdens deze trip) heb ik al wel meegemaakt. Mijn favoriet: de huisgemaakte tomatensoep. Je proeft de verse tomaten! Maar ook de bietjes-carpaccio en de wraps met gerookte zalm en geitenkaas zijn een aanrader.

Food tour Friesland: lunchen bij het Graauwe Paard

Food tour Friesland: lunchen bij het Graauwe Paard

Culinair wadwandelen

Na zoveel proeverijen is een beetje beweging altijd lekker. Het is hoogwater dus een echte wadwandeling zit er niet in, maar met eb kun je dagelijks met Oan’e Dyk in Peasens glibberen op de bodem van de Waddenzee. Volgens gids Harm Jan is er verrassend veel leven als het water zich eenmaal teruggetrokken heeft. Je loopt tot de vaargeul waar meestal wel wat zeehondjes te zien zijn. Voor wie nog niet gegeten had, is er ook een culinaire wadlooptocht. En je kunt zelfs kiezen voor een culinaire tocht met een middeleeuws tintje. De tuinbonen die er in die tijd groeiden, worden nu weer gekweekt. Voor wie bang is voor een smakeloze hap: in die periode werden er al opvallend veel kruiden gebruikt in de keuken.

Mijn wandeling duurt nu slechts een klein uur maar desondanks is het heerlijk uitwaaien zo vlak langs het water in goed gezelschap van schapen en koeien. Onderweg krijg ik al volop uitleg over de eetbare planten die in dit gebied groeien. En over het kerkje uit begin dertiende eeuw dat nog fier overeind staat dankzij de bakstenen van klei uit het waddengebied.

Wadlopen met Oan ‘e Dyk tussen Peasens en Moddergat.

Wadlopen met Oan ‘e Dyk tussen Peasens en Moddergat.

Wadlopen met Oan ‘e Dyk tussen Peasens en Moddergat.

Wadlopen met Oan ‘e Dyk tussen Peasens en Moddergat.

Het leukste winkelstraatje

Het is al enkele keren uitgeroepen tot leukste winkelstraat van Nederland: de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden. Je vindt er vooral winkels van kleine ondernemers. Kleding, design voor je huis en natuurlijk winkels met als thema eten. Van de kaasboer De Zuivelhoeve en PUUR (de salon met chocolade en ijs) tot House of Taste (met lekkers van over de hele wereld) tot bakkerij Salverda. Daar schuif ik aan voor een koffie of thee (van Kaldi, de overbuurman) en een proeverij van typisch Friese zoetigheden. De oranjecake (die roze is) waarvan iedere bakker in Friesland een eigen variant maakt, ontbijtkoek bomvol smaak, natuurlijk suikerbrood met een lekkere lik roomboter, de Leeuwarder hofdame (geïnspireerd op prinses Maria Louise, een van de voorouders van onze eigen Willem Alexander en ongeveer ieder ander koningshuis in Europa) en natuurlijk het Fryske Dumke met anijs en amandelen. Te koop in de traditionele langwerpige vorm maar ook in de vorm van het pompeblêd dat je ook in de Friese vlag terugvindt.

De Kleine Kerkstraat in Leeuwarden.

Food tour Friesland: proeverij bij bakkerij Salverda in de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden.

Food tour Friesland: proeverij bij bakkerij Salverda in de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden.

Alles uit de dorpstuin

Mijn toertje Friesland eindigt in de Doarpstún in Snakkerburen, een enorme moestuin aan de rand van Leeuwarden waar groenten, fruit en bloemen verbouwd worden. Allemaal zonder gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Hier werken mensen die moeite hebben met het vinden van een reguliere baan. Veel van wat hier verbouwd wordt, is in het winkeltje te koop. Wat een prachtige plek op tien minuten fietsen van Leeuwarden.

Ford tour Friesland: verse groenten in de Doarpstun in Snakkerburen

In het kort

Als je dan toch in Friesland bent, hier nog enkele aanraders:

• In Restaurant Het Ambacht in Heerenveen wordt vooral gekookt met lokale en regionale producten, duurzaam gevangen vis, biologisch vlees te cetera. Ik mocht enkele gerechten van patron cuisinier Henk Markus proeven tijdens een buffet in de Doarpstún. Dat betekende onder meer veel heerlijke groenten op bijzondere manieren bereid en vis van de barbecue.

Ford tour Friesland: Verse groenten in de Doarpstun in Snakkerburen

• Koop Leeuwarder Bier Brood, gemaakt met onder meer bierbostel? Sorry, bierbostel? Dat blijft over bij de productie van bier. Afval dus eigenlijk, maar het geeft het brood wel een apart en lekker smaakje. Bovendien bevat het veel vezels.

Food tour Friesland: het Leeuwarden Bier Brood

• En van bier naar wijn, mijn favoriete drank. Bij Heidepleats (St. Nicolaasga) is de wijn van dit boerenbedrijf te kopen. Want ja, behalve weilanden vol koeien vind je er ook wijngaarden. Er worden rode, witte en rosé wijnen gemaakt. Ik proef de witte: lekker droog! Je kunt er rondleidingen krijgen plus een proeverij van wijn en de eigen kaas die ook op de boerderij gemaakt wordt.

Food tour Friesland: wijn van de wijngaarden van de Heidepleats

• Geitenkaas, ik kan er geen genoeg van krijgen. Ook de geitenkaas van Doetie’s Geiten in Jubbega is verslavend. Er zijn van die leuke ronde geitenkaasjes die grijs zijn van het as. Maar mijn favoriet is de roomkleurige rauwmelkse kaas links op de foto. Mjammie.

Food tour Friesland: geitenkaas van Doetie’s Geiten

• Geniet van een ijsje van Veldstra Boereiis (nee, geen typefout, het zijn twee i’s) in Akkrum gemaakt van de melk van Friese koeien (die zomers lekker buiten kunnen lopen). Het fruitijs wordt hier met vers fruit gemaakt, nergens zitten kunstmatige kleur-, geur- en smaakstoffen in. Zo lekker kan gezond zijn.

Food tour Friesland: ijs van Veldstra Boereiis

MEER EETTRIPS

Nog meer blogs over lekker eten: voor mij horen reizen en eten bij elkaar. In Brugge vond ik ook vele culinaire hotspots. Genoeg voor een stedentrip of een lekker weekendje weg.

Bewaren

Bewaren

Bewaren