Een rondreis van kasteel naar paleis naar landhuis in Neder-Silezië betekent een luxe kennismaking met een wat onbekender deel van Polen. De regio zit vol intrigerende verhalen van mensen die hun kasteel of landgoed openstellen voor bezoekers. Dit is mijn roadtrip door Neder-Silezië.
Het uitzicht vanaf het bordes van het paleis van Marianne van Oranje
Een rondreis door Neder-Silezië moet eigenlijk wel beginnen met een bezoek aan Wroclaw. Na een paar uur ronddwalen door deze wonderschone stad is het tijd om naar mijn eerste stop voor de nacht te rijden: kasteel Kliczków in Bolestawiec. Wat een plaatje.
Logeren in hotel kasteel Kliczkow in Polen
Koninklijk slapen in kasteel Kliczków
Via magnifieke marmeren trappen en een imposante overloop bereik ik mijn kasteelkamer. De kamer is lekker ruim met een krakend klassieke parket, een prinseswaardig hemelbed en ramen die uitzicht bieden over het omringende landschap. Het is zo’n kamer waar je wakker wilt blijven omdat je ogen dichtdoen bijna zonde is want zelfs het plafond is beschilderd.
Marmeren trappen leiden naar mijn kasteelkamer in dit klassieke hotel
Prinses voor een nacht in kasteel Kliczkow, Osiecznica, Polen
De paardenbegraafplaats van kasteel Kliczków
Tijdens een vroege ochtendwandeling blijkt hoe prachtig Renaissance kasteel Kliczków uit 1585 is. Latere eigenaren lieten er trouwens delen aanbouwen in andere stijlen. Dit was niet zomaar een kasteeltje. Zelfs de Duitse keizer Wilhelm II verbleef hier tijdens een jachtpartij. Hoe belangrijk paarden waren voor vorige eigenaars, blijkt uit het paardengraf dat ook op het landgoed te vinden is.
Een ochtendwandeling in de tuinen van hotel kasteel Kliczkow
Tweede leven voor kasteel Kliczkow
Net als voor veel van de kastelen en landhuizen in deze regio geldt dat het lange tijd verwaarloosd werd. Ook al overleefde het kasteel de Tweede Wereldoorlog bijna ongeschonden, de Russen plunderden nietsontziend het interieur. Pas na de val van het Communisme begonnen de restauratiewerkzaamheden en zo’n 20 jaar geleden opende het kasteel de imposante deuren weer.
Hotel kasteel Kliczkow, Osiecznica, Polen
UNESCO: Kerk van de Vrede in Jawor
Nog een smakelijk ontbijtje en dan ga ik op weg naar mijn volgende stop. In de 17de eeuw stond de katholieke heerser Ferdinand III het de Lutherianen toe enkele protestantse kerken te bouwen in Neder-Silezië. Het wordt gezien als een teken van tolerantie. Maar een meer cynische verklaring is dat Ferdinand hoopte rijke protestantse handelslieden aan te trekken die dankzij hun handel belasting aan hem zouden betalen.
De Vredeskerk van Jawor staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst
UNESCO Vredeskerk Jawor
Hoe dan ook, aan de bouw van de kerken waren wat voorwaarden verbonden. Ze mochten niet binnen de stadsmuren staan, geen klokkentoren hebben en er mocht bij de bouw geen steen of metaal gebruikt worden. Tot slot moesten de kerken ook binnen een jaar gebouwd zijn. En zo ontstonden prachtige bouwwerken zoals de Kerk van de Vrede in Jawor, gebouwd van hout, stro en klei. Het is een pareltje in vakwerkstijl. En ook al is de kerk relatief sober van buiten, van binnen is het een en al barokke pracht en praal. Een uniek gebouw en daarom kreeg het de UNESCO-status.
Het barokke interieur van de Vredeskerk in Jawor, Polen
Neder-Silezië, de tijd van toen
Ooit was Neder-Silezië een welvarende regio met onder meer een bloeiende linnen- en glasindustrie. In 19de eeuw kwamen aristocraten en royals naar dit gebied voor hun vakantie. Dat verklaart de imponerende hoeveelheid kastelen, paleizen en landhuizen. Velen wilden hier een tweede huis omdat de regio rijk was en de natuur weelderig. De vruchtbare grond leverde bovendien eten in overvloed. Maar tijden veranderden. Sinds 1945 hoort Neder-Silezië bij Polen en het is beslist niet het meest welvarende deel van het land. Maar het is wel een regio waarin veel geïnvesteerd wordt. En die investeerders steken vooral geld en energie in het opknappen van de vervallen kastelen en paleizen.
Roadtrip door Neder-Silezië, Polen
Een van de meest imponerende kastelen is Książ, het grootste kasteel in Neder-Silezië, goed drie kwartier rijden van Jawor.
Kasteel Ksiaz in volle glorie, Neder-Silezië, Polen
Bewogen historie van Slot Fürstenstein
Kasteel Książ of Slot Fürstenstein in Wałbrzych is van buiten nog altijd een plaatje om te zien. Maar Hitler en consorten hebben er in de nazi-jaren grondig huisgehouden. Het kasteel zou het hoofdkwartier van Hitler moeten worden, maar daarvan is het nooit gekomen. Wel hebben de oude gotische kelders nu een 50 centimeter dik betonnen plafond. De nazi’s lieten zelfs twee liften in de bunkers aanleggen om in geval van nood snel te kunnen vluchten. Het gerucht gaat dat in een tunnel in de buurt van het kasteel een trein volgeladen met gestolen nazigoud zou staan.
Slot Fürstenstein is het grooste kasteel van Silezië
De nazi’s hielden vreselijk huis in kasteel Ksiaz tijdens WOII
Een van de tuinen van kasteel Ksiaz in Neder-Silezië
De herrijzenis van kasteel Książ
Na de nazi’s kwamen de Russen en wat er na hun vertrek nog over was, werd geplunderd door omwonenden. Van het originele interieur is nagenoeg niets over. De bijzondere barokke kamers die je nu ziet, zijn allemaal sinds 1974 in zo origineel mogelijke staat teruggebracht. Probeer een van de Engelstalige tours te doen, dan lijken de muren van het kasteel even te praten. Wie weet hoor je nog iets over vroegere bewoners en gasten zoals de arme Daisy, Winston Churchill, en onze eigen koningin Wilhelmina die er in 1935 een bezoekje bracht.
Enkele stijlkamers van kasteel Ksiaz zijn gerenoveerd en opnieuw ingericht.
Binnenkijken in Slot Fürstenstein in Polen
Bijzondere details in de gerenoveerde kamers in Slot Fürstenstein in Polen
Neder-Silezië: lunchen in een Pools paleis
Voor een lunch in aristocratische stijl rijd ik verder naar paleis Lomnica of slot Lomnitz. Het restaurant is in de voormalige stallen ondergebracht maar zelfs die zijn royaal. Eigenaresse Elisabeth schuift aan en vertelt dat er eigenlijk twee kastelen op het terrein zijn. Een linnenbaron liet bij zijn paleis een kleiner paleisje voor zijn moeder bouwen. En klein mag je wel met een korreltje zout nemen. Haar onderkomen is nu een hotel met 28 kamers! Het ontbijt wordt geserveerd op de eerste verdieping in een kamer met het originele behang uit 1803 nog op de muren.
Hotel en restaurant Lomnica in Neder-Silezië, Polen
Bij Lomnica worden allerlei huisgemaakte producten verkocht in de winkel
Tweede leven voor paleis Lomnica
Van 1835 tot 1945 was Slot Lomnica eigendom van de familie van Elisabeth’s man. Daarna ging het naar de Volksrepubliek Polen. Toen Elisabeth en haar man na val van de Berlijnse muur Polen bezochten, bleek het oude familieslot te koop te staan. In 1991 kochten ze het kasteel, of eigenlijk de ruïne die het inmiddels was. “Ik houd van bouwen. Ik hou van stof en van het geluid”, verklaart Elisabeth de keuze. Zij pendelt al jaren heen en weer tussen Polen en hun huis in Duitsland.
Elisabeth geniet van het opknappen van paleis Lomnica
Logeren in hotel paleis Lomnica in Neder-Silezië
Downton Abbey in Polen
Het huis van de linnenbaron is nu een museum over 300 jaar leven in een paleis. Het is een soort Downton Abbey. Er is zelfs een video gemaakt waarbij familie, vrienden, medewerkers en mensen uit omliggende dorpen in de huid van vorige bewoners en bezoekers kropen. Tot 1978 was het kasteel trouwens de dorpsschool tot het dak instortte. Elisabeth leidt me rond, haar ogen stralen als ze vertelt over haar project. Ondanks al het werk dat verzet moet worden, oogt ze super relaxt. Weer buiten zie ik gasten op het terras genieten van de zon en de groene omgeving. Waarom zou ik hier eigenlijk ook niet blijven slapen?
Een Downton Abbey momentje in museum Lomnica
Tot 1978 fungeerde het Poolse paleis als dorpsschooltje
Glooiend Neder-Silezië
De route naar Piechowice is prachtig. We rijden door een glooiende landschap en de omgeving is rustgevend groen. Het landschap is heuvelachtig en varieert in hoogte van plusminus 400 tot 600 meter. Ik ben op weg naar kristalfabriek Julia. Glasblazen was ooit een belangrijke industrie in Neder-Silezië. Dat is verleden tijd. Maar er zijn nog wel enkele glasblazerijen, zoals Julia.
Het glooiende landschap van Neder-Silezië in Polen
Glasblazerij Julia
De rust onderweg staat stevig in contrast met de drukte bij de bijna 170 jaar oude kristal-glasblazerij Julia. Dit blijkt namelijk een populair uitje voor schoolkinderen. Maar ook in de glasblazerij is veel herrie en de gids moet soms bijna schreeuwen om boven het lawaai uit te komen. Fascinerend is het wel om te zien hoe de medewerkers het glas bewerken. Mannen blazen grote kristallen bollen terwijl enkele vrouwen met meer priegelige werkjes bezig zijn. Het maken van een glazen mini-olifantje kost 20 minuten, leer ik.
In 20 minuten maakt deze vrouw een olifantje van gekleurd kristal
Glasblazer aan het werk bij kristalfabriek Julia, Neder-Silezie
Verschillende eindproducten bij kristalfabriek Julia
Kolorowe Jeziorka, de gekleurde meren
Ik ben eigenlijk onderweg naar een kasteel met Nederlandse roots als gids Marek vertelt dat we enkele meren met gekleurd water passeren. Die wil ik zien. Hij gaat vol in de remmen, keert de auto en even later parkeert hij bij de Kolorowe Jeziorka. In de jaren ’60 van de vorige eeuw werden hier mineralen uit de bodem gehaald. Toen het delven stopte, liepen de kuilen vol met water en dat water vermengde zich met de mineralen in de grond. Zo ontstonden vier meren met elk een eigen kleur. Iedereen vergat het gebied tot in de jaren ‘90 opeens foto’s op internet verschenen.
Kolorowe Jeziorka, de gekleurde meren, in Neder-Silezie
De regio van de gekleurde meren is een heerlijk wandel- en mountainbikegebied.
Zwemmen in het azuurblauwe meer
Er werden parkeerplaatsen aangelegd en het toerisme kwam op gang. Het is nu een prachtig natuurgebied, Rudawy Landscape Park, waar je heerlijk kunt wandelen en mountainbiken. De meren liggen op loopafstand van elkaar. Vanaf de parkeerplaats passeer je een groen, roestbruin, azuurblauw en weer een groen meer. In het azuurblauwe meer zou ik zo een duik willen nemen.
Je zou zo een duik willen nemen in de Kolorowe Jeziorka, de gekleurde meren
Paleis van Marianne van Oranje
Als er één plek is waar je nog goed kunt zien hoe vernietigend het naziregime en de Russische overheersing geweest zijn voor de paleizen en kastelen in Neder-Silezië dan is dat bij het monumentale paleis van Marianne van Oranje of Paleis Kamieniec Ząbkowicki. Marianne was de dochter van Koning Willem I. Zij gaf opdracht tot de bouw van dit Neo-Gotische pareltje. En in dit paleis werden haar kinderen geboren. Na haar scheiding van prins Albert van Pruisen verhuisde zij naar Voorburg in Nederland.
Dit paleis liet Marianne van Oranje bouwen in Neder-Silezië
Je hebt wat fantasie nodig om te zien hoe de royalty destijds leefden want van het interieur van het oorspronkelijke paleis is weinig over. De Duitsers gebruikten het tijdens WOII als doorgangshuis voor gestolen kunst. Daarna kwamen de Russen die 17 treinwagonladingen kunst die tot het kasteel behoorde meenamen en bij vertrek brand stichtten.
De luxe entree van Kamieniec Ząbkowicki Palace
Restaurantie: 250 miljoen zloty
In 2000 is begonnen met de restauratie. Een hele klus. Toen ze begonnen groeiden er zelfs bomen ín het kasteel. De buitenzijde ziet er inmiddels alweer prachtig uit. Binnen is te zien hoe er hard gewerkt wordt om het kasteel te herstellen. Daar is nog wel 250 miljoen zloty voor nodig. Als dat geld er komt, hopen ze in 2031 klaar te zijn met de restauratie. Met gids is het kasteel van Marianne van Oranje nu al te bezoeken. Eigenlijk is het juist wel mooi om nu naar het kasteel te gaan en te zien hoe Paleis Kamieniec Ząbkowicki weer koninklijke allure krijgt.
Wandelen in de tuin van paleis Kamieniec Ząbkowicki
Het exterieur van het paleis van Marianne van Oranje is al mooi gerestaureerd
Een muurschildering in paleis Kamieniec Zabkowicki
Kamieniec: aristocratisch dineren en slapen
Mijn laatste stop van de rondreis door het kastelengebied Neder-Silezië is Kamieniec Palace Hotel. Nee, niet het paleis van Marianne maar een landhuis middenin het boerenlandschap in de Kłodzko Vallei. Het is minutieus gerestaureerd en ik voel me er onmiddellijk thuis. Kamieniec was een voor die regio bescheiden familiehuis. Het werd 1780 gebouwd voor een aristocratisch familie. Het huis van de buren is helemaal in Zwitserse stijl gebouwd. Daar woonde vroeger de man die koeien melkte want Zwitsers konden dat het beste, zo was de overtuiging. Ze werden er speciaal voor ingehuurd.
In enkele jaren van ruïne naar picture perfect paleisje
Een aperitief drinken in de tuin van paleis Kamieniec
Koninklijk slapen voor een prikkie
Voor het diner, neem ik nog een kijkje in de bloemen- en moestuin. En dan zoek ik een plekje aan de prachtig gedekte tafel. Hier zou ik graag een paar dagen blijven, heerlijk relaxt met een paar boeken zittend in de tuin. Toch even checken of een van de tien stijlvol ingerichte kamers nog een paar nachten beschikbaar is. Kamers zijn er al vanaf ongeveer 65 euro. Dat zal wel veranderen als Neder-Silezië meer toeristen gaat trekken. Maar tot nu toe is dit een heerlijk rustige en betaalbare regio in Polen waar ik heel graag naar terugga.
Dineren bij paleis Kamieniec in Neder-Silezië, Polen
Alles is tot in de puntjes verzorgd bij paleis Kamieniec
MEER POLEN
Bezoek als je in Neder-Silizie bent ook zeker de stad Wroclaw. Dit zijn mijn tips voor een stedentrip Wroclaw.
Meer informatie over Polen vind je ook bij het Verkeersbureau Polen.
