De pracht van oude fabrieken

Kolenmijnen en ijzerfabrieken maakten van Moravië (Tsjechië) een machtig en welvarend gebied. Inmiddels heeft een aantal ondernemingen de deuren gesloten. Enkelen daarvan bieden nu een bijzonder kijkje in de industriële keuken.

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

Vanaf de toren van het nieuwe stadhuis van Ostrava ziet het landschap er best aantrekkelijk uit. Rondom gekleurde huizen en hier en daar een kerktoren. Daaromheen groen begroeide heuvels. En o ja, in de verte de dramatische skeletten van wat eens een ijzerfabriek was. Dan blijkt dat de heuvels er eigenlijk helemaal niet thuishoren. Ze zijn het gevolg van bijna twee eeuwen intensieve mijnbouw. Alle overtollige troep die uit de mijnen kwam tijdens het verzamelen van kolen werd rondom de mijnen in de omgeving verspreid. De ontstane heuvels zijn inmiddels begroeid en bieden nu een aantrekkelijke aanblik.

Het oude stadhuis van Ostrava, Moravie, Tsjechie

Leven onder de grond

Die mijnen waren een van de redenen dat Ostrava groot geworden is. Ze zijn onder meer te bezoeken in Landek Park. Met helm op dalen we af met een liftje, tot 622 centimeter diepte. Dat is pas het eerste gangenstelsel. In de diepte liggen er veel meer, honderden meters onder de grond. Behalve warm, donker, vochtig en lawaaiig was het werk in de mijnen extra zwaar omdat het meestal liggend gedaan werd. Ik ben blij als het liftje me na de rondleiding krakend en piepend weer naar de oppervlakte brengt.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

De oude kantine is gepimpt en restaurant voor bezoekers geworden, mooie zwartwit foto’s op de felgroene muren, eenvoudige tafels en stoelen en een dito menu. Natuurlijk, de knoflooksoep die in Tsjechië vrijwel standaard als eerste gang geserveerd wordt. Daarna kies ik voor de boekweitrisotto met gegrilde groenten. Vooral de verse paddenstoelen maken het gerechtje bijzonder. De mijnwerkers dronken natuurlijk bier bij hun maaltijd, wat ik me na acht uur ondergronds goed kan voorstellen.

Gelukkig is er nog even tijd rond te dwalen over het terrein. En zo sta ik plotseling in de ruimte waar vroeger de mijnwerkerskleding aan haken aan het plafond te drogen hing. Wat een fotogenieke plek. Er hangen nog altijd kleren en laarzen aan de haken. Wat vroeger gewoon was, is nu opeens kunst. Mooi en een beetje luguber.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Landek Park, een van de kolenmijnen en nu een museum in Ostrava, Moravie. Tsjechie.

Stad van Staal

De mijnen waren interessant maar hoogtepunt van de dag is voor mij de oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice. De fabriek van de eerste helft van de 19de eeuw is niet meer in gebruik maar de enorme stalen constructies zijn nog altijd indrukwekkend. Her en der zijn roestplekken te zien maar het geheel wordt goed onderhouden sinds het officieel Tsjechisch cultureel erfgoed is. Het complex was belangrijk, ook in de Tweede Wereldoorlog toen de Duitsers hier de scepter zwaaiden. Omdat ze bang waren dat de fabriek gebombardeerd zou worden, maakten ze een exacte nep versie een stuk verderop. Het complex bleef bespaard alhoewel er een bom in de enorme gastank terecht kwam. Die godzijdank niet ontplofte. “Anders zou Ostrava weggevaagd zijn”, merkt de gids droog op. De vraag was wat te doen met de bom. Verwijderen was een omslachtige en dure oplossing. Dus werd besloten het ding te laten zitten. Pas toen er 25 jaar later een reparatie uitgevoerd moest worden, ‘ontdekte’ men de bom weer. Die toen wel verwijderd werd. Helemaal bovenin een van de torens is nu een café gevestigd. Wow, dit is echt coffee-with-a-view.

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

De oude ijzerfabriek NKP Dul Hlubina in Dolni Vitkovice, Ostrava, Moravie, Tsjechie

Goede reisgids

Meer lezen over onder meer andere bezienswaardigheden in Moravië? Koop dan de National Geographic reisgids Tsjechië & Praag. Zeker weten dat je inspiratie opdoet (mede dankzij de mooie foto’s) om ook andere delen van Moravië te gaan verkennen. Kosmos Uitgevers, € 24,95