Sprookjes bestaan niet maar een sprookjeswereld wel. Tijdens een rondreis door Marokko dompelde ik me onder in de wondere wereld van de vier koningssteden: Marrakech, Fès, Meknes en Rabat.
De rode muur van Marrakech
De rode stad Marrakech
De kilometers lange rode muren, daaraan herkent iedereen die van buiten komt de stad Marrakech of Marrakesh. De schaduw van palmbomen, de ooievaarsnesten op de muur en de mannen, vrouwen en kinderen die de stad binnengaan, vormen een steeds veranderend decor. Ik sta er zeker een uur te kijken en te fotograferen.
Inkopen doen op straat en de laatste nieuwtjes uitwisselen in Marrakech
Mooi, dat spel van schaduwen op de muur
Verdwalen in de souks
Binnen de stadsmuren liggen de souks. Er zijn ververijen, koperslagers, tapijtverkopers, vis- en groentekramen en meer, veel meer. Zelfs als je je ogen dicht zou houden, weet je waar je bent. De geuren van kruiden en olijven, het ritmische getik van hamers op koper, de zoete geur van koekjes en de ziltige geur van verse vis… Een verslavende plek. Daar tussendoor rijden brommers en karren, lopen zwaarbeladen ezels en muildieren en natuurlijk mensen. De muren zijn lang, met slechts her en der een klein deurtje en soms een raampje. Onvoorstelbaar, maar achter die sobere buitenkant gaan juweeltjes schuil.
Schalen vol sappige olijven in Marrakech, Marokko.
Zoete verleidingen in de souk
De tapijtsouk in Marrakech
Schoenen in ieder kleur in Marrakech, Marokko.
Kijkje in de Koranschool
‘Aan u die mijn deuren binnengaat, mogen uw hoogste verwachtingen overtroffen worden’, met die spreuk worden bezoekers van de Ben Youssef Medersa Koranschool al zes eeuwen ontvangen. Het indrukwekkende bouwwerk is een prachtig staaltje van Islamitische architectuur met sierlijk bewerkt gips dat bijna kant lijkt. Er is marmer, er zijn cederhouten luiken en kleurrijke mozaïektegels met geografische motieven. Een klein bad in het midden van het plein zorgt voor het ultieme Zen-gevoel. Daaromheen zijn plusminus 130 cellen waarin de studenten verbleven. Ooit was dit met 900 studenten de grootste Koranschool van Marokko die de school van koningsstad Fès in pracht en praal overtreft.
Een kunstwerk op zich, de Ben Youssef Medersa Koranschool in Marrakech
Ben Youssef Medersa: zelfs het plafond is schitterend
Couture-tuin van Yves Saint Laurent
Ik struin de hele middag door de souks om uiteindelijk te eindigen in de Majorelle tuinen. Pfff, even stilte. Couturier Yves Saint Laurent kocht dit paradijsje in Marrakech en zijn as heeft in de tuin een plekje gekregen. Het is heerlijk dwalen door de schaduwrijke tuin met planten in felgekleurde blauwe, gele en oranje potten. Hier doe ik energie op voor een wervelende avond op dé trekpleister van Marrakech, het plein Jemnaa el Fna.
Majorelle: de couture-tuin van Yves Saint Laurent
Al fresco eten op Jemnaa el Fna
Tegen zonsondergang zijn de tientallen eetkraampjes klaar om de gasten te ontvangen. Stoom- en rookwolken kruipen omhoog, verrukkelijke etensgeuren waaieren uit over het plein. Voor een paar dirham eet ik hier een heerlijk maal, van kraampje naar kraampje hoppend.
Eten op het Jemnaa el Fna plein
Kies maar een eettentje uit op het drukke Jemnaa el Fna plein
Dwars door het Atlasgebergte
Rijdend van Marrakech naar Fes meander ik dwars door het Atlasgebergte. Het kost een dag maar dat is het zeker waard. Vrij snel na het verlaten van Marrakesh doemen de besneeuwde toppen van het Hoog Atlasgebergte op. Kleine dorpjes met huizen van leem en riet liggen uitgestrooid tegen de bergwanden en in de dalen. Pasgewassen kleding hangt in bomen te drogen. Gele en oranje bloemen vormen een natuurlijk tapijt. In februari/maart bloesemen de amandelbomen, in juli/augustus worden de nootjes geoogst.
De muren van Marrakech met daarachter de bergen
Bloesem in het vroege voorjaar
Geen auto’s maar ezels
Grillige olijfbomen sieren verder het landschap. In de bergen leven 346 Berberstammen. Auto’s zijn er nog nauwelijks in deze regio. Ezels en muildieren trekken zwaarbeladen karren voort. Naast de weg is er opeens een drukbezochte souk, op de parkeerplaats staan geen auto’s maar ezels. Op de markten van de Berbers lopen vrijwel alleen maar mannen in djellaba. Ze kopen en verkopen levensmiddelen maar de wekelijkse markt is ook de plek voor een tandartsbezoek, een knipbeurt of een moment van ontspanning rondom de verhalenvertellers. Ook huwelijken worden er nog gearrangeerd.
De Berbermarkt in de bergen van Marokko
Verlaat de steden en je ziet enkel natuur in Marokko
Afkoelen bij de watervallen
Opvallend zijn de stapeltjes stenen langs de weg en in het veld. Ze hebben verschillende betekenissen: een waarschuwing voor een bijvoorbeeld een kuil, het afbakenen van een terrein, een wegwijzer naar een dorp en soms ligt er een hoopje midden in een veld om het kwaad af te weren. De jongen die onderweg is met zijn kudde schapen heeft er geen oog voor.
Een jonge schapenherder in de bergen van Marokko
Voor ik in Fes arriveer, stop ik even bij Beni Melall, een stadje op 625 meter hoogte in het hart van het Atlasgebergte. Lekker om even de benen te strekken tijdens een korte wandeling naar de watervallen van Ouzoud. Een jongen verkoopt eten langs de kant van de weg. Het ziet er heerlijk uit. En zo smaakt het ook!
Homemade eten langs de kant van de weg
Het ruikt en smaakt heerlijk
Terug naar de Middeleeuwen
‘Balak, balak’, ofwel ‘pas op’ klinkt het geregeld door de smalle straatjes van de medina van Fès of Fez. Het oudste deel van Fès stamt uit de 9de eeuw, de nieuwe stad uit de 13de eeuw en dan is er nog de moderne stad. De medina van Fes is een van de meest romantische van Marokko. De meest authentieke ook en daarom UNESCO werelderfgoed. Hier stap je via de kobaltblauwe toegangspoort terug in de Middeleeuwen.
De medina van Fes, terug naar toen
De visboer in de medina van Fes
Mensen maken de stad in Fes
Ezels vervoeren de zware last in Fes
Verboden toegang voor niet-gelovigen, de Koranschool in Fes
De leerlooierijen van Fès
Vrijwel iedereen die Fès bezoekt, wil de leerlooierijen zien, la tannerie. Verschillende winkels in de wijk stellen hun dakterras open zodat je van bovenaf het bijzondere schouwspel van het schoonmaken en verven van de huiden kunt volgen. Ik krijg van de winkelier een takje munt aangereikt om de penetrante geur die bij de bewerking vrijkomt te maskeren. Dat is wel nodig ook. Hoe houden de mannen die er werken het uit? De hele dag hangen ze boven de chemicaliën. Dat moet zo ongezond zijn.
Van boven heb je mooi uitzicht over de leerlooierijen
Gezond zal het niet zijn, het werk in de leerlooierij in Fes
Zwaar werk in de leerlooierijen van Fes, Marokko
Mellah, de joodse wijk
Natuurlijk staat er in koningsstad Fès een paleis. De statige bronzen deuren met daaromheen mozaïeken, stucwerk en kalligrafie verbergen ongetwijfeld prachtige schatten die helaas voor mij verborgen blijven.
De deuren van het paleis in Fes blijven helaas gesloten
Het paleis van Fes, Marokko
Vandaar loop ik de mellah in, de oude joodse wijk. In de 14de eeuw vestigden zich hier de joden die uit Andalusië verdreven werden. In tegenstelling tot de overige huizen in Fes zijn de joodse woningen van buiten versierd met mooie details die herinneren aan betere tijden. Dan gaat de zon bijna onder. Ik loop mee met de families die zich verzamelen in de hooggelegen parken rondom de stad. Terwijl kinderen spelen genieten ouderen van het uitzicht over de daken van Fès.
Mellah, de joodse wijk in Fes, Marokko
De Petit Taxi zorgt voor snel vervoer in Fes
Uitzicht over Fes vanaf de heuvels
Samen genieten van het uitzicht over Fes
Meknes, stad van een despoot
Nieuwe koningen vestigden zich graag in een nieuwe stad. En zo kwam sultan Moulay Ismail in Meknes terecht. Voor ons slechts een uurtje rijden verderop. De sultan was een despoot die met harde hand regeerde. Hij liet tienduizenden slaven grootse paleizen en moskeeën bouwen en een muur met overweldigende toegangspoorten. De poort Bab Mansour wordt nog altijd gezien als de mooiste van Noord-Afrika.
Een van de toegangspoorten tot Meknes
Het centrale plein in Meknes
De 500 vrouwen van de sultan
Sultan Moulay Ismail wilde met de dochter van de Franse zonnekoning trouwen, maar Lodewijk XIV weigerde dat. Ismail trouwde uiteindelijk 400 à 500 vrouwen. Zijn prachtige mausoleum ligt verborgen in de medina van Meknes. Ik mag er als niet-moslim niet naar binnen maar kan wel via de deuren even naar binnen kijken. De Heri el Souani waar het graan opgeslagen lag en waar de 12.000 paarden stonden, is wel te bezoeken. Zelfs leeg vormen de enorme gewelfde ruimten met vele poortjes een prachtige aanblik.
Eindeloos dwalen door de gangen van Heri el Souani in Meknes
Doorkijkje bij de graanopslag Heri el Souani in Meknes
Dwalen door de graanopslag Heri el Souani in Meknes
Koningsstad Rabat
Het is nog maar zo’n 150 kilometer rijden naar de laatste koningsstad, Rabat, de verblijfplaats van de huidige koning Mohammed VI. Een man die volgens mijn gids voor veranderingen zorgt. Hij bepaalde bijvoorbeeld dat mannen toestemming van hun eerste vrouwen moeten hebben als ze meer vrouwen willen huwen. Hij stelde ook de leerplicht voor kinderen in. Zijn paleis in Rabat is slechts van buitenaf te bezichtigen. Iets verderop ligt een moskee waar de koning wekelijks heenrijdt op zijn paard.
Het koninklijk paleis in Rabat
Mannen houden de wacht bij het koninklijk paleis in Rabat
De moskee die niet gebouwd werd
Maar mooier is het Hassan Complex met de nooit afgebouwde moskee (de opdrachtgever overleed voor het voltooid was en zijn opvolger koos Marrakech als regeringsstad) en het mausoleum waar de lichamen van koning Mohammed V, Hassan II en diens broer liggen. De toren van de moskee staat fier overeind, verder laten pijlers zien waar de moskee eigenlijk had moeten verrijzen. Voor gelovigen is naast het mausoleum toch nog een moskee gebouwd.
Wachters bij de entree van het Hassan Complex
Het Hassan Complex met de nooit afgebouwde moskee in Rabat
Peilers geven aan waar de moskee had moeten komen
In het mausoleum ligt o.m. het lichaam van koning Mohammed V
Relaxen bij de haven
De koningssteden zijn prachtig, maar ook druk. In Rabat vind ik uiteindelijk een rustig wijkje vlakbij de haven. Het is anders dan alles wat ik in de afgelopen dagen gezien heb. Alle huizen blauw/wit zijn, ik waan me bijna in Griekenland. In de theetuin drinken veel stelletjes een glaasje mierzoete muntthee met daarbij een al even zoet koekje. Ik zoek een plekje en bestel ook thee. Een mooie plek om herinneringen op te halen aan deze fantastische vakantie Marokko en de koningssteden.
De vissershaven van Rabat
Je waant je bijna in Griekenland
Verse muntthee en koekjes, even relaxen in Rabat
Ook op vakantie naar Marokko?
Marokko is niet de doorsnee kampeerbestemming, maar het is zeker goed te doen. Er zijn overal in het land campings, die over het algemeen wat minder luxe zijn dan in Europa. Dus wat avontuurlijker ingesteld, huur dan een camper en maak een rondreis met de camper door Marokko. Behalve de koningssteden is ook een verblijf aan de kust, bijvoorbeeld bij de stad Essaouira een aanrader.
Tankstation langs de weg
Leuk om weer een post van het prachtige Marokko te lezen ! Ik ben zelf alleen in Marrakech en omgeving geweest, maar wat is Marokko veelzijdig en kleurrijk ! Ga er graag nog eens naar terug.. prachtige foto’s heb je gemaakt !
Dank voor je compliment! Het is inderdaad een prachtig, fotogeniek land.