Monti Dauni in Puglia: toeristische white spot

Rondreis Puglia. Neem een bergachtig landschap, strooi wat stadjes (ik noem Troia, Bovino, Lucera…) uit over de heuveltoppen, beplant de hellingen met wijngaarden en de valleien met olijfbomen en voeg tot slot een flinke snuf cultuur toe. En zie: je hebt de Italiaanse regio Monti Dauni in Puglia (ook wel Apulië).

 

Het lijkt wel of iedereen er tegenwoordig naar op zoek is: vakantiebestemmingen die nog niet overspoeld worden door toeristen. Dergelijke nog niet platgetreden plekken worden steeds schaarser. Maar op goed twee uur vliegen van Amsterdam is er een: Monti Dauni in Puglia (of Apulië), de regio in de hak van Italië. Puglia in het arme zuiden is sowieso al niet de drukstbezochte streek van Italië, maar Monti Dauni is echt onontdekt als het om toerisme gaat. Ik heb maar een paar dagen om uit te vinden of dat terecht is. Na de landing op luchthaven Bari ga ik dus niet naar deze o zo leuke kustplaats, maar sla ik af richting noordwesten: de bergen in. Eerste stop: Bovino.

 

Puglia (Italië): schatkist vol cultuur

Het gebied rond Bovino kent een bewogen verleden. Waar je ook komt, je hoort over Romeinen, Byzantijnen, Longobarden, Normandiërs, Saracenen, Swaben en anderen die kwamen, zagen, overwonnen en uiteindelijk weer vertrokken. Maar vrijwel allemaal lieten ze iets achter: doorgaande wegen, een bouwstijl, een traditie, een manier van eten bereiden, wijn maken, et cetera. Dat maakt Monti Dauni tot een schatkist vol cultuur, natuur, charmante dorpjes en unieke culinaire creaties.

 

Wat te doen in Puglia: Bovino

Bovino is wat de Italianen ‘uno dei Borghi più Belli d’Italia’ noemen. Nou zijn vele bergdorpjes in Italië zeer de moeite waard dus als Bovino tot de mooiste behoort, dan zijn de verwachtingen hooggespannen. Het is een plaatje. Op de top van de heuvel ligt een dorpje met smalle straatjes geplaveid met keitjes en stijlvolle herenhuizen die al eeuwenlang fier overeind staan. Het dorp is beroemd vanwege de 800 stenen deurposten, vaak met een familiewapen erin verwerkt. Hoewel het stadje bescheiden van formaat is, zijn er maar liefst zeven kerken. In de kathedraal is het schilderij van de martelaar Sint Sebastiaan te bewonderen, geschilderd door Mattia Preti, een leerling van grootmeester Caravaggio.

 

De kastelen van Monti Dauni

Natuurlijk is er een kasteel, want dat heeft vrijwel elk gehucht hier in de Monti Dauni-regio. Door de eeuwen heen werden er delen afgebroken en bijgebouwd. De puissant rijke Du Guevara familie kreeg het kasteel in de 16de eeuw in bezit en leefde er tot 1961. In de tussenliggende eeuwen maakten ze van het kasteel een luxe herenhuis waar onder andere Maria Theresia van Oostenrijk en paus Benedictus XIII verbleven. Wie wil aansluiten in het rijtje-der-beroemden: de Residenza Ducale is tegenwoordig een B&B. Mijn bestemming voor de nacht is de B&B Camera a Sud, een herenhuis aan de Via Roma. De inrichting blijkt prachtig: een mix van antiek en modern. De vier ruime kamers met ieder een badkamer liggen rond een centrale ruimte waar de aardige eigenaresse het ontbijt serveert. Met perfecte koffie, dat spreekt.

 

Vakantie Puglia: slow living

Monti Dauni is zo’n regio waar je vanzelf trager gaat leven. Het weer is aangenaam. Tussen mei en september is de temperatuur gemiddeld tussen de 20 en 25 graden Celcius en schijnt de zon geregeld. Omringd door herfstkleuren rijd ik richting zuiden naar Sant’Agata di Puglia. Hoog boven het stadje biedt het oude kasteel een verbluffend mooi uitzicht over het omringende landschap. Dat was de wandeling omhoog door het web van smalle, slingerende straatjes meer dan waard. Je kunt via het kantoor van de toeristeninformatie zelfs nog iets hoger naar het dak van het oude verdedigingswerk. Slenterend omlaag geniet ik van de palazzo’s met elegante façades die uitgestrooid zijn over Sant’Agata.

 

Van welvarend naar verlaten

Tot aan de Renaissance was Monti Dauni een welvarend gebied omdat het op de weg van Rome naar Brindisi lag, een belangrijke reis- en pilgrimroute. Maar na de Renaissance werd het bijna een vergeten plek op aarde. De boeren die bleven, bewerkten het land, oogsten jaarlijks de druiven en olijven en trokken de bergen in om groenten en kruiden te zoeken. De achterblijvers hadden niet veel geld waardoor de dorpjes slechts mondjesmaat met de tijd meegingen. Natuurlijk, tegenwoordig is er is elektriciteit, stromend water, verwarming en zelfs wifi, maar de straten zijn nog dezelfde als die waarover eeuwen geleden mensen liepen. Nu bijna spiegelend glad gesleten door miljarden voetstappen. De muren zijn opgetrokken uit het steen dat in de regio gevonden werd en de dakpannen op alle huizen gelijk. Dat toeristen de regio links lieten/laten liggen blijkt nu een voordeel. Wat een rust!

 

De bakker van Orsara di Puglia

Orsara di Puglia was ooit een rijke stad, ze leende zelfs geld aan de koningen van Engeland en Frankrijk. Maar ik ben hier niet voor de overblijfselen van roem en rijkdom maar voor een passievolle bakker. De bewoners van de stad maakten vroeger thuis brooddeeg en brachten dat naar de oven waar het brood gebakken werd. Die oven is er nog altijd en Angelo is de vijfde generatie die in de bakkerij werkt. Tegenwoordig hoef je niet je eigen deeg mee te nemen, hij doet al het werk. Het geheim van het overheerlijke brood is het gist. Het gist dat hij gebruikt is al 250 jaar in de familie, vertelt hij zichtbaar trots. Als bewijs pakt Angelo een bak uit de koelkast met daarin een plakkerige substantie.

 

De pure pizza van Puglia

Met gepassioneerde gebaren verhaalt hij over zijn werk. Dat zijn brood makkelijk 15 dagen goed eetbaar blijft bijvoorbeeld, dankzij de korst en het formaat. Behalve brood maakt Angelo ook pizza’s en andere gerechten, te eten in de Trattoria Pane e Salute. De tafel staat al snel vol met piatti della memoria, familierecepten die al generaties zo bereid worden. Wat goed is, hoeft niet veranderd te worden. En zo geniet ik van een pizza met veel knoflook, bloemkool, broccoli en broodkruim, geen saus en geen kaas. Daarbij wel een salade met ingrediënten die die ochtend geplukt zijn in het veld en de bossen. Plus een glas rode wijn van de Tuccanese druif, een soort die enkel in Orsara voorkomt.

 

 

De kathedraal van Troia

Onderweg naar Lucera passeer ik het middeleeuwse Troia. De romaanse Maria Hemelvaart kathedraal met imposante koperen deuren is de grote trekpleister. Het roosvenster heeft niet de traditionele twaalf spaken maar elf: Judas is weggelaten. Naast de kathedraal ligt een museum met kostbare kerkstukken. In de eerste zaal staan de patroonheiligen van de stad, uitgebeeld in zilver. Maar het kostbaarste bezit en de belangrijkste bezienswaardigheden van het museum zijn de perkamentrollen uit de 11de en 12de eeuw, de Exultet, die de Paastijd aankondigen.

 

Lucera: de kunststad van het zuiden

En dan is het tijd voor de stad die zichzelf Citta d’Arte noemt: kunststad Lucera. Net buiten de stad zag ik al het goed bewaarde amfitheater. Hier werden ook zeegevechten gehouden. Men liet het veld onder water lopen en gladiatoren in bootjes vochten tot de dood erop volgde. Aan de rand van de stad ligt het kasteel van Frederick II, ooit het grootste kasteel van Europa. Het is al laat als ik in de stad incheck bij mijn hotel. Het centrum van Lucera bewaar ik tot de volgende ochtend.

 

Lucera wordt wakker

Die laatste dag in Monti Dauni begint rustig. Op een pleintje in het centrum van Lucera zetten enkele marktkooplui hun kraam op. Ik zie veel verse groenten uit de regio, waarschijnlijk uit eigen tuin. Een katje heeft haar weg naar de viskraam al gevonden. Verder is het uitgestorven tot rond half negen, negen uur opeens alle deuren tegelijk geopend lijken te worden.

Trosjes schoolkinderen huppelen over straten, mannen in pak drinken nog snel een espresso aan de bar en snellen dan een van de panden binnen. Lucera is wakker. De ochtendzon dringt nu ook door in de smalle straten en laat de gladde straatstenen nog eens extra spiegelen.

 

Vakantie Italië: nog even genieten

Ook Lucera heeft een kathedraal met fresco’s die indruk maken. En een Archeologisch museum waar ik enkele uren doorbreng. De ene kamer in dit palazzo Cavalli de Nicastri is nog indrukwekkender dan de andere. Vooral de mozaïekvloer en het beeld van Venus zijn bijzonder. De oude woonkamer van de familie die hier woonde is overdadig rood gedecoreerd met Muranoglas en Engelse zijde. Na een laatste espresso aan de toonbank van een bakkerij zet ik weer koers naar de kust. In de afgelopen dagen ben ik nauwelijks een toerist tegengekomen. Fijn voor mij, maar de regio met de vele bezienswaardigheden verdient meer bezoekers want Zuid-Italië heeft zo ontzettend veel te bieden.

 

MEER ITALIE

• Fietsen langs de Dolomieten

  Hou je van bergen maar ook van ontspannen fietsen? Dan is fietsen rond Bolzano een goed idee. Je fietst over rustige fietspaden en wegen aan de voet van de Dolomieten. Wel het uitzicht, niet de inspanning.

 

• Wandelen in Val di Fassa

  De regio is prachtig in de winter maar ook in de zomer. Wandelend in Val di Fassa kun je optimaal genieten van alles wat dit gebied te bieden heeft. Met een liftje de berg op en dan rustig naar beneden. Onderweg stop je natuurlijk voor koffie met iets erbij of een bord verse pasta.

 

• Slow food en bezienswaardigheden in Turijn

  Turijn is een beetje het ondergeschoven kindje van Italië, maar deze stad is een van mijn favorieten als het gaat om een stedentrip in Italië. Dit was de bakermat van de slow food beweging. Dat is een plus. Maar Turijn puilt ook uit van de bijzondere musea en andere bezienswaardigheden.