Champagne leuk voor oud & nieuw? Geen twijfel mogelijk! Maar de trend is om veel vaker bubbels te drinken, ontdekte ik in de Champagnestreek in Noord-Frankrijk.

Aÿ is een plaatsje met vakwerkhuisjes tussen de grand cru wijngaarden op de glooiende heuvels van de Montagne de Reims in de Franse Ardennen. Enigszins afgelegen ligt het champagnehuis Deutz. Een statig huis van rond 1830, ooit eigendom van oprichter William Deutz. Het is donker tegen de tijd dat ik arriveer. De werkruimten zijn al afgesloten, maar Etienne Defossé wil me nog wel een rondleiding door de kelders geven. Met een kleine vertraging: het duurt even voor er iemand gevonden is die het snerpende alarm kan uitzetten. Maar dan volgt ook een toertje door zeer indrukwekkende kelders met miljoenen flessen van het sprankelende vocht.

Frankrijk, Champagne: eindeloze wijngaarden. Credit Mumm

Romantische rondleiding

Opeens is er geen elektriciteit meer, een spoor van kaarsen op de grond wijst de weg. Na enkele minuten kom ik bij een deur… die uitkomt in het huis. En sfeervol einde van de indrukwekkende rondleiding.
Tijd voor een aperitief. Ik krijg de Deutz Blanc de Blanc 1998. “De Blanc de Blanc is een goede indicatie voor de kwaliteit van een champagnehuis”, aldus Etienne. “Deze champagne bestaat uit 100% chardonnay en dat is een delicate druivensoort.”
Het is de vraag of je dat als niet champagnedeskundige zomaar proeft. Ook voor amateurs heeft Etienne een tip: “Kijk goed om je heen als op een feest champagne geschonken wordt. Zijn de glazen snel leeg, dan is de champagne goed.” Mijn glazen moesten deze avond vaak bijgevuld worden.

Calvinisme en champagne

“De Nederlanders, zijn die nog steeds zo calvinistisch dat ze alleen met feestelijke gelegenheden champagne drinken?”, wil Pierre Emmanuel Taittinger, de kleinzoon van de oprichter van Champagnehuis Taittinger, weten. Het wordt beter. Van de in totaal 300 miljoen flessen champagne die jaarlijks geproduceerd worden gaan er bijna drie miljoen naar Nederland. En dat aantal stijgt.
Ik ben in Reims, de stad waarin honderden jaren de koningen van Frankrijk gekroond werden. De gezellige winkelstraten en de prachtige kathedraal trekken veel bezoekers maar de regio heeft nog een andere publiekstrekker: de champagneproducenten.

Frankrijk, Champagne: de druiven zijn rijp.

Champagne in Romeinse kelders

Trappen leiden me dieper en dieper de kalkgrond van de Champagne in. Dan sta ik in een gangenstelsel dat diverse holle piramides met elkaar verbindt. Een aantal van deze grotten stamt uit de 4de eeuw toen de Romeinen in het gebied woonden. Zij hadden steen nodig om steden te bouwen en gebruikten daarvoor kalk. De eerste champagnehuizen die zich in Reims vestigden, zagen de voordelen van de holle piramides onder de grond: de temperatuur was er constant rond de 11 graden, ideaal voor de gisting van champagne. Ruinart en Taittinger hebben prachtige kelders in deze oude Romeinse gangenstelsels. Bij laatstgenoemde zijn zelfs nog enkele restanten te zien van de abdij die er in de dertiende eeuw stond.

Frankrijk, Champagne: de kelders van champagnehuis Ruinart. Credit Ruinart

Frankrijk, Champagne: de kelders van champagnehuis Ruinart. Credit Ruinart

11.33 uur: de eerste fles plopt open

11.33 Uur, er klinkt een zeer bescheiden plop; de eerste fles is ontkurkt. Wie meer over champagne wil weten, moet proeven. Geen straf hoewel het even wennen is om nog voor de lunch aan een tafel te zitten met zes flessen voor je neus. De keldermeester van Ruinart vertelt gedreven over zijn creaties. De belangrijkste maanden voor hem zijn januari, februari en maart als hij alle wijnen uit tientallen vaten moet proeven en beoordelen. Want hij bepaalt uiteindelijk welke wijnen gemengd moeten worden om tot de perfecte champagnes te komen.
De meest spectaculaire fles op tafel is de Dom Ruinart 1988. De kleur is licht okergeel, de hoeveelheid smaken niet te benoemen; vanille, karamel, zelfs champignons… Je hoeft bijna niet te proeven om te weten hoe deze champagne zal smaken.

Frankrijk, Champagne: de kelders van champagnehuis Ruinart. Credit Ruinart

Frankrijk, Champagne: de kelders van champagnehuis Ruinart. Credit Ruinart

Frankrijk, Champagne: champagnehuis Ruinart. Credit Ruinart

De kleine producenten

Bij het toeristenbureau heb ik een boekje over de streek gehaald met daarin onder meer enkele champagneroutes langs dorpjes en door een beschermd natuurgebied. Zo kom ik in Rilly la Montagne bij Vilmart. Vilmart is een van de kleinere champagnemerken met een productie van slecht 100.000 flessen per jaar. Laurent Champs is de vijfde generatie en verantwoordelijk voor het totale proces: het verbouwen van de druiven, het persen van de druiven, en het mengen van de uiteindelijke champagnes. Hij heeft succes. Vilmart wordt door velen als een van de beste champagnes beschouwd maar Laurent blijft er relatief kalm onder.
Voor ik terug rijd naar Reims stop ik even in Hautvillers. De keldermeester van Ruinart vertelde dat je van hier een prachtig uitzicht hebt over de glooiende wijngaarden. En in de kerk vind je de grafsteen van Dom Perignon, de monnik aan wie wij champagne te danken hebben.

Uitzicht over de glooiende wijngaarden. Credit Ruinart

Ultieme luxe: het champagne-diner

Champagne werd aanvankelijk bij het dessert gedronken en de afgelopen decennia was het vooral een aperitief. De nieuwste trend in Frankrijk is het champagnediner. Goed voorbeeld doet volgen. Ik kreeg een heel bijzondere uitnodiging.
‘U wordt om 19.30 uur verwacht bij een van de privé villa’s van Mumm, meldt de uitnodiging. Als ik klokslag halfacht op de bel druk, doet een heuse butler de deur open! De dikbuikige man in zwart kostuum leidt me via de imposante hal naar een huiselijke kamer. Het enige juiste antwoord op de vraag welk aperitief ik wens is natuurlijk champagne. Het wordt Mumm de Cramant, een lichte, frisse champagne met een verhaal. Het etiket heeft een omgevouwen hoekje. Eind 19de eeuw gaf de directeur van Mumm deze flessen alleen cadeau aan speciale relaties. Op de fles zat geen etiket maar zijn visitekaartje met omgevouwen hoekje ten teken dat de fles een gift was.

Frankrijk, Champagne: Maison Mumm. Credit Mumm

Frankrijk, Champagne: Maison Mumm. Credit Mumm

Opeens is zoete champagne lekker

Een heel champagnediner is de ultieme luxe. Meestal kies je wat je wilt eten en daar zoek je de juiste wijnen bij. Bij Mumm doen ze het andersom: eerst worden de champagnes gekozen en daar bedenkt de kokkin een menu bij. De Cramant blijkt heerlijk bij het voortreffelijke voorgerecht van langoustines. Bij de G.H. Mumm Grand Cru die in het volgende glas geschonken wordt, heeft de kokkin een hoofdgerecht van lam met tijm bedacht. De Grand Cru zou te rond zijn als aperitief, maar past perfect bij dit hoofdgerecht. En ik leer meer: zijn de gerechten zwaarder en rijker aan smaak, dan kies je een vintage champagne of een non-vintage waarin veel pinot noir verwerkt is. Bij kruidige gerechten smaakt een rosé juist erg goed.
De laatste champagne van het menu is een demi-sec. Normaal te zoet voor mij maar het lauwwarme, knapperige appeltaartje maakt dat de champagne niet zoet smaakt maar juist verfrissend. Wonderbaarlijk die symbiose tussen drank en eten. Een champagne-diner, dat ga ik thuis ook eens doen!

Frankrijk, Champagne: Maison Mumm. Credit Mumm

Kies je favoriet

Het is een van mijn favoriete bezigheden in de Champagnestreek: rondleidingen door eindeloze kelders en daarna een proeverij. Wil je alvast uitzoeken of jouw favoriete champagnehuis ook rondleidingen verzorgt? De officiële website van de streek Champagne Ardenne heeft veel informatie verzameld, ook in het Nederlands.