Nationale Molendag: molens in de Zaanstreek

Ieder tweede weekend van mei is het Nationale Molendag. Zo’n 900 molens doen eraan mee. Vaak kun je binnenkijken, de molenaar in actie zien en eventueel producten die er gemaakt worden kopen. Als import Zaankanter nam ik alvast een kijkje bij enkele molens in de Zaanstreek.

In het weekend van de Nationale Molendag zijn ongeveer 900 Nederlandse molens te bezoeken.

Ik zie weilanden, een slootje en dan aan een doodlopende weg Papiermolen De Schoolmeester. De laatste van de ongeveer 60 papiermolens die in de Zaanstreek stonden. Er wordt als drie eeuwen lang papier gemaakt wordt. De wieken draaien lekker door. Mooi, dan wordt er binnen vast gewerkt. Ik betaal vier euro en krijg een uitgebreide folder waarin het hele proces van papier maken van oude vodden tot vellen Zaansch Bord papier uitgelegd wordt. Daarna mag ik mijn gang gaan.

Papiermolen De Schoolmeester, een van de molens die meedoet aan de Nationale Molendag

Bij papiermolen De Schoolmeester maakt de molenaar papier van vodden

In de stamperton worden de stukjes stof fijn gehakt

Van voddenschuur tot droogpers

Een klein halfuur later weet ik alles over de voddenschuur, de scheurkamer, de stamperton en maalbakken (met daarin vandaag een gifgroene massa), de scherpkamer en verzijgkasten. Ik tref molenaar Arie Butterman en een collega bij de papiermachine waar net dieppaars papier van de zeefband komt rollen. Arie snijdt de stukken af en drapeert ze zorgvuldig op de stapel die later naar de natpers gaat. Het papier dat uit de pers komt, hangt even later in de droogschuur te drogen over vetvrij vijgentouw. Dat drogen kan zomaar drie weken duren als het weer tegenwerkt. Maar het resultaat mag er zijn.

De molenaar maakt de papiermachine schoon van papiermolen De Schoolmeester

Een oude weegschaal in Papiermolen De Schoolmeester in Westzaan

De vellen papier hangen soms wel 3 weken te drogen

Papiermolen: prachtige pastels

Toevallig wordt er nu papier in felle kleuren gemaakt maar De Schoolmeester is juist bekend vanwege de verfijnde pastelkleuren. De velletjes Zaansch Bord zijn te koop. Prachtig!

Molen De Schoolmeester (Guispad 3, Westzaan) is ook buiten de Nationale Molendag te bezoeken. Maar speciaal voor dit evenement is er zaterdag een vaartocht te maken langs drie molens in het gebied.

De vellen papier hangen soms wel 3 weken te drogen

Bij de molen te koop: handgemaakte vellen Zaansch Bord

Drukte op de Zaanse Schans

Tegenwoordig ga ik zeker enkele keren per jaar naar de Zaanse Schans. Meestal op momenten waarop ik denk dat het rustig is. Behalve de laatste keer. Het was ijskoud maar dat hield de toeristen niet tegen. Logisch wel, de Zaanse Schans is de populairste Nederlandse attractie voor buitenlandse bezoekers. Jaarlijks lopen 1.6 miljoen mensen over het smalle dijkje langs de molens en door de straatjes met de prachtige houten huizen.

De Zaanse Schans is de meest populaire toeristische attractie van Nederland bij buitenlandse toeristen.

Binnenkijken bij De Kat

Slenterend over het dijkje word ik altijd zo vrolijk van het zien van de molens. Wat moet het waanzinnig geweest zijn toen er in de 18^de en 19^de eeuw 1000 molens stonden in de Zaanstreek. De felgroene houtmolen De Gekroonde Poelenburg is niet geopend maar bij de buren, verfmolen De Kat, kan ik wel naar binnen. De Kat is waarschijnlijk de laatste windverfmolen ter wereld. Het is een samengestelde molen, het bovenste deel is afkomstig van De Duinjager, een andere verfmolen. Maakt niet uit, het resultaat is een prachtig exemplaar waar nog altijd kleurstoffen gemaakt worden.

Jaarlijks bezoeken 1.6 miljoen mensen de molens op de Zaanse Schans

Toeristische trekpleister De Zaanse Schans in Zaandam. Op de Kalverringdijk staan diverse nog werkende molens. Verfmolen De Kat waar kleurstoffen voor verf gemaakt wordt.

Verfmolen De Kat waar kleurstoffen voor verf gemaakt wordt.

De molensteen vermaalt de grondstof tot poeder.

Het Jonge Schaap: van dik hout…

Ik passeer oliemolen De Zoeker op weg naar Het Jonge Schaap. De wieken draaien lekker door. Dat is ook wel nodig wil deze houtmolen de zagen door de dikke stammen krijgen. Heerlijk, de geur van vers gezaagd hout. De molen past zo goed in het landschap, dat je denkt dat ie er al eeuwen staat. Nee dus, in 2005 ging de eerste paal de grond is, in 2007 werd de molen in gebruik genomen. De stammen die je naast de molen in het water ziet liggen, blijven daar soms wel vijf jaar. Dat zorgt voor een betere kwaliteit hout. Weer binnen zie ik dat het zaagraam pas enkele centimeters verder door het hout is. Het is een kwestie van geduld dus maar dan heb je wel unieke planken.

Uitzicht vanaf houtzaagmolen Het Jonge Schaap

Olie maken: warm en lawaaiig

Overal waar ik binnenloop, ontmoet ik gepassioneerde molenaars. Molenaar zijn lijkt misschien een romantisch beroep maar het is ook gewoon heel hard werken blijkt bijvoorbeeld in De Bonte Hen, een oliemolen. Het is er warm, dat is één. En lawaaiig. Dat laatste niet alleen omdat de enorme molenstenen (2500 kilo per stuk) onafgebroken ronddraaien maar vooral door het heiwerk waardoor de olie uit het zaad geperst wordt. Het is er zo warm omdat het zaad dat door de molenstenen vermalen is tot meel op een stenen fornuis verwarmd wordt.

Tijdens de Nationale Molendag zijn enkele molen op de Zaanse Schans in Zaandam geopend voor publiek.

Het is warm en lawaaiig bij oliemolen De Bonte Hen.

De laatste molen op de Zaanse Schans is oliemolen De Hen. Toeristische trekpleister De Zaanse Schans in Zaandam. Op de Kalverringdijk staan diverse nog werkende molens.,

De achterste molen op de Zaanse Schans is oliemolen De Bonte Hen.

Nationale Molendag

Na goed een kwartier binnen ben ik blij dat ik de kou weer in mag. Interessant zo’n kijkje in het leven van verschillende molenaars. Jaarlijks openen het tweede weekend van mei veel molens de deuren. Op de website van de Hollandsche Molen vind je meer info over de Nationale Molendag met alle deelnemende molens. Vaak worden er in en rondom de molen activiteiten georganiseerd als boottochtjes, brood bakken, soms is er ook muziek of een markt rondom de molen.