Wie wil wandelen in Slovenië, kan werkelijk alle kanten op. Van slenteren over lommerrijke heuvels tot uitdagende tochten in de bergen. Kiezen was lastig dus ik deed een beetje van beide. Te beginnen met een eenvoudige wandeling in het voormalige skiresort Velika planina.

Overzicht over de traditionele herdershutten van Velika planina

‘Wat in de bergen gebeurt, blijft in de bergen’, vertrouwt een medewandelaar me toe terwijl we in de gondel staan, op weg naar Velika planina. ‘Boven de 1000 meter bestaan er geen zondes, alleen geheimen’ voegt hij er nog veelbetekenend aan toe. Je begrijpt, onze wegen scheiden zodra de gondel stopt.

De kabelbaan naar Velika planina in Slovenie, nabij de stad Kamnik

Velika planina is een vlakte in de bergen niet ver van de stad Kamnik. Dit berggebied was ooit een florerend skiresort tot begin jaren ’90. De Slovenen verklaarden zich in 1991 onafhankelijk van Joegoslavië en verloren daarmee een grote markt. De skilift is er nog maar druk is het er zelden in de winter. In de zomer daarentegen…

Velika planina in Slovenie, nabij de stad Kamnik

Grazende koeien op glooiende weides

De kabelbaan brengt me naar 1460 meter. Vandaar wandel ik samen met gids Grega over glooiende weides naar de vlakte waarop ongeveer 120 bajte, herdershutten, staan. De toppen van de bergen hangen nog in de wolken maar in de verte zie ik al een straaltje zon door het wolkendek piepen. Hoopgevend. Het is voorjaar, nog net te vroeg voor de boeren om de koeien al naar boven te brengen, alhoewel ik er al enkele spot. Vanaf half juni tot begin september grazen er vele en klinkt de hele dag door de tropinar, de koeienbel, over de vlaktes.

De eerste koeien op de weides van Velika planina in Slovenie

De koelkast van de herders

Velika planina is in Slovenië onder meer bekend vanwege de Trnič, kleine kaasjes in de vorm van een vrouwenborst. De herders die zomers maanden op de vlaktes doorbrachten, maakten van de melk van hun koeien kaas. Altijd in paren, een voor zichzelf en een voor hun vrouw of vriendin die achter was gebleven in het dorp beneden. De traditie was al bijna uitgestorven maar omdat het in culinair opzicht zo’n uniek product is, worden ze nu weer gemaakt. Het blijkt een superhard kaasje te zijn en nogal droog. Dankzij de mooie decoraties is het eigenlijk meer een souvenir om te bewaren dan om te eten.

Trnic, de typische harde kaas van de herders van Velika planina

Grega wijst me op een ingestorte grot, Velika Veternica. We klimmen over een hekje en dalen dan een meter of twintig de diepte in. Het wordt snel kouder. ‘Geen wonder’, verklaart Grega, ‘dit was de koelkast van de herders. Tot in de zomer liggen hier nog dotjes sneeuw. De herders gebruikten deze plek vroeger als watervoorziening in de droge periodes. In emmertjes haalden ze sneeuw op om te laten smelten.’

Velika Veternica, ofwel de koelkast van de herders

Velika planina: traditionele herdershutten

Toch nog onverwacht bereik ik het plateau waar de typische herdershutten staan, beschut op een iets lager gelegen deel. Wat een sprookjesachtige plek. De skodla, de daken, maken de houten hutten uniek. De dakpannen, of šinkelni, zijn namelijk gemaakt van dennenhout.

Na WOII zijn alle herdershutten in traditionele stijl herbouwd.

In de 16de eeuw werd de vlakte al gebruikt door boeren en begin 19de eeuw stonden er vele bajte op deze plek. De hutten die er nu staan, zijn overigens relatief nieuw. De nazi’s brandden in de winter van 1945 het complete herdersdorp plat. De ovalen Preskar hut werd direct na WOII opgebouwd volgens de oude technieken en is nu een museum. Het vierkante deel in het midden is de ruimte waar de herder woonde, met een bed, een vuur om op te koken en plek om te zitten.

De museumhut Preskar van Velika planina.

Neergestort vliegtuig wordt deur

Rond dat vierkante deel ligt een ovalen ruimte waar zijn vee ’s nachts stond. Niet heel erg traditioneel is de metalen deur. Eigenaar Andrej Preskar gebruikte hiervoor de restanten van een in de Tweede Wereldoorlog neergestort vliegtuig. De overige restanten zie ik even later bij een volgend herdersnederzetting iets verderop bij Mala planina.

Het laatste restje van een neergestort vliegtuig in de bergen van Slovenie

Ook het kapelletje ter ere van Onze-Lieve-Vrouwe-ter-Sneeuw is weer herbouwd naar een ontwerp van de beroemdste architect van Slovenië Jože Plečnik. Zomers wordt er iedere zondag een dienst gehouden. En duizenden komen ieder jaar naar het kerkje voor de dienst op kerstavond.

In het kerkje ‘Onze-Lieve-Vrouwe-ter-Sneeuw’ zijn geregeld drukbezochte diensten

Cockta, de cola van Slovenië

In het gebied van Velika planina zijn verschillende berghutrestaurants. Bij het restaurant Zeleni Rob ontmoet ik Andre, een mooie, oude man gehuld in traditioneel herders outfit. Met bijna elegante houten klompen, een hoed, een wandelstok met een vers takje van een naaldboom en de kenmerkende pwajš, een ‘regenjas’ gemaakt van de bast van een lindeboom.

Velika planina: Andre, een mooie, oude man gehuld in traditioneel herders outfit

Andre speelt een deuntje op een koeienhoorn

Als ik hem vraag wat hij wil drinken, bestelt hij een cockta, de Sloveense variant op Coca Cola. Het drankje is begin jaren ’50 ontstaan en is gemaakt van 11 soorten kruiden en er zit geen cafeïne in. Het lekkerst met een schijfje citroen. Iets te eten hoeft hij niet. Ik bestel boekweitnoedels met zuurkool. Normaal gesproken wordt bij de royale porties zuurkool worst geserveerd, maar ik ben vegetariër. De temperatuur is dankzij de inmiddels stralende zon behoorlijk opgelopen. Desondanks smaakt de typische winterkost goed.

Zuurkool met boekweitnoedels: traditioneel eten in de bergen

Een traditioneel dessert met kwark en bessen

De cola van Slovenie: Cockta

Een ander mens in één dag

Voor ik terug loop naar de gondellift, klim ik nog even naar Gradišče, het hoogste punt op 1668 meter vanwaar ik een waanzinnig uitzicht over het omringende land heb. In de verte zie ik zelfs de hoofdstad Ljubljana liggen. Bij het uitzichtpunt ligt een boekje in een metalen kastje. Bezoekers schrijven er hun naam in, net als ik. Ik begrijp wel dat Grega aan het begin vertelde dat hij mensen ziet veranderen tijdens een dag hier in de bergen. Zelden zo ontspannen gewandeld en tegelijkertijd zoveel gezien. Mijn dag eindigt in Kamnik. Een heerlijk stadje om nog even doorheen te slenteren, op zoek naar een restaurant want wandelen maakt hongerig.

De box met het boekje: bezoekers laten hun naam achter

Rust in Kamnik, eindpunt van mijn wandeling in de bergen

Overview over de stad Kamnik in Slovenie

MEER INFORMATIE

De gondellift naar Velika planina vertrekt vanuit Kamniška Bistrica op ongeveer 10 km van Kamnik. De lift is per auto of per bus vanuit Kamnik bereikbaar. Check de bus tijden bij het toeristeninformatiecentrum in Kamnik. In de zomer weekenden schijnt het erg druk te zijn, dus kies als het kan liever een doordeweekse dag.

Herdershutten met houten dakpannen op het plateau Velika planina

MEER SLOVENIE

Als je naar Slovenië gaat, dan ga je vast ook enkele dagen naar Ljubljana. De hoofdstad van Slovenië is een stad vol mooie bezienswaardigheden en trendy restaurants. Met deze tips word je stedentrip zeker onvergetelijk.

Fietsen in Ljubljana, Slovenie

Slovenië is trouwens ook een mooie herfstbestemming, natuurlijk vanwege de mooie herfstkleuren maar ook omdat het dan goed wandelweer is.